छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पराक्रमाचा जागतिक सन्मान! (UNESCO World Heritage)
युनेस्कोने अलीकडेच घेतलेल्या ऐतिहासिक निर्णयात महाराष्ट्रातील ११ आणि तमिळनाडूतील १ किल्ला अशा एकूण १२ मराठा किल्ल्यांचा समावेश जागतिक वारसास्थळ यादीत करण्यात आला आहे. हा निर्णय केवळ महाराष्ट्रासाठीच नव्हे, तर प्रत्येक शिवभक्तासाठी, मराठी माणसासाठी आणि भारतासाठी अभिमानास्पद आहे.
📜 कोणते किल्ले मिळाले जागतिक गौरव?
युनेस्कोच्या जागतिक वारसा यादीत समाविष्ट झालेल्या 12 किल्ल्यांची यादी खालीलप्रमाणे:
- महाराष्ट्रातील 11 किल्ले: साल्हेर, शिवनेरी, लोहगड, खांदेरी, रायगड, राजगड, प्रतापगड, सुवर्णदुर्ग, पन्हाळा, विजयदुर्ग, सिंधुदुर्ग
- तामिळनाडूतला एक किल्ला: जिंजी
(Maratha Military Landscapes of India) या किल्ल्यांचे स्थापत्य, भौगोलिक रणनीती आणि मराठा सैन्याच्या दुर्गरचना या “अद्वितीय जागतिक मूल्य” निकषावर आधारित आहेत.
मोदी सरकारचा पुढाकार आणि एकमताने मान्यता
या यादीसाठी छत्रपती शिवरायांचे हे बारा किल्ले पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी युनेस्कोला नॉमिनेट केले होते.
या प्रस्तावावर युनेस्कोच्या २० देशांनी एकमताने मतदान करत मान्यता दिली. हे केवळ ऐतिहासिक किल्ल्यांना नावलौकिक मिळवून देणं नव्हे, तर आपल्या इतिहासाला जागतिक पातळीवर सन्मान देणं आहे.
🏛️ निर्णयाची प्रक्रिया
- नोंदणीची तयारी: अनुसंधान व दस्तऐवजीकरणाच्या आधारे, भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षण आणि संस्कृती मंत्रालयांनी प्रस्तावाच्या सुरुवातीपासून महत्त्वाची भूमिका बजावली.
- आंतरराष्ट्रीय अडथळे: युनेस्कोच्या सल्लागार संस्थेने (ICOMOS) सुरुवातीला काही दृष्टिकोन स्पष्ट न झाल्यामुळे निर्णय थांबवण्याचा सल्ला दिला होता.
- चुका दुरुस्ती: त्या त्रुटी सुधारून, प्रभावी पुरावे व शास्त्रीय अभ्यास सादर करून अखेर निर्णयास मंजुरी मिळाली.
🙌 महाराष्ट्र शासनाचे योगदान
या प्रक्रियेत मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस, उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे, उपमुख्यमंत्री अजित पवार, तसेच सांस्कृतिक मंत्री आशिष शेलार, विकास खारगे (अप्पर मुख्य सचिव) यांचे प्रयत्न महत्त्वाचे ठरले.
महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी प्रतिक्रिया देताना सांगितले:
“शिवरायांचे किल्ले युनेस्कोच्या जागतिक वारसा यादीत समाविष्ट होणं ही प्रत्येक मराठी माणसासाठी आणि देशासाठी गौरवाची बाब आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदीजींनी हे किल्ले युनेस्कोसाठी नॉमिनेट केल्यामुळेच हे शक्य झालं. यामध्ये २० देशांनी एकमताने मतदान केलं – ही जगात शिवरायांच्या प्रभावाची ओळख आहे.”
राज्यातील सांस्कृतिक कार्यमंत्री आशिष शेलार, अप्पर मुख्य सचिव विकास खारगे, आणि भारत सरकारच्या सांस्कृतिक कार्य विभागाने महत्त्वाची भूमिका बजावली. मी स्वतः विविध देशांच्या अ‍ॅम्बेसॅडर्सशी संवाद साधला आणि प्रयत्न केला असेही यावेळी मुख्यमंत्री यांनी स्पष्ट केले.”
🎯 या निर्णयाचे परिणाम…
- प्रसिद्धी व अभिमान: छत्रपती शिवाजी महाराजांचा पराक्रम, कलात्मक आणि लष्करी दृष्टिकोन समृद्धपणे जागतिक मंचावर ओळखला गेला.
- पर्यटन व संवर्धन: आता या किल्ल्यांना जागतिक दर्जाचे संरक्षण व संवर्धन मिळेल, तसेच पर्यटन वृद्धिंगत होण्याची शक्यता वाढली आहे.
- शैक्षणिक प्रेरणा: यामुळे युवा पिढीला आपल्या इतिहासाचे महत्व पटून जाते, संशोधन व सांस्कृतिक अभ्यासाला चालना मिळते.
🏆 राष्ट्रपातळीवरील प्रतिसाद (UNESCO World Heritage)
- केंद्रीय मंत्री गजेंद्र सिंह शेखावत, भाजपा नेते जगत प्रकाश नड्डा यांनीही या निर्णयाचे स्वागत केले.
- महाराष्ट्राचे उपमुख्यमंत्र्ये आणि किल्ला संवर्धन शास्त्रज्ञांचे महत्त्वाचे योगदान ठरले.
शिवरायांच्या १२ किल्ल्यांना युनेस्को मान्यता मिळणे, इतिहास व स्थापत्य कला यांचा आंतरराष्ट्रीय गौरव आहे. हा निर्णय महाराष्ट्र आणि भारताच्या सांस्कृतिक वारसाला नवा मान देतो. यामुळे किल्ले संवर्धन, पर्यटन विस्तार व ऐतिहासिक अभ्यासाला नवी दिशा मिळणार आहे.
देवेंद्र फडणवीस यांची प्रतिक्रिया व केंद्र सरकारचा पाठिंबा या निर्णयास ऐतिहासिक महत्त्व मिळवून देतो.
आज मराठी माणसाचा, महाराष्ट्राचा आणि छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पराक्रमाचा जागतिक स्तरावर गौरव झाला. युनेस्कोचा हा निर्णय केवळ १२ किल्ल्यांचा नव्हे, तर १२ प्रेरणास्त्रोतांचा सन्मान आहे.
🙏 आपण या वारशाचे संवर्धन करूया आणि भविष्यातील पिढ्यांसाठी हे गौरवशाली इतिहासाचे स्मारक टिकवून ठेवूया.
🚩 जय शिवराय! 🚩
Leave a Comment